ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 CẤP TỈNH
MÔN NGỮ VĂN – THỪA THIÊN HUẾ
(Thời gian làm bài: 150 phút)
Câu 1: (8,0 điểm)
Bất kì điều gì xung quanh cuộc sống của chúng ta cũng đều đưa đến những bài học về lẽ sống, cách sống. Hãy quan sát kĩ tấm hình bên dưới và đọc thông tin về những kĩ năng an toàn khi có tình huống khẩn cấp trên máy bay kèm theo. Tấm hình và thông tin ấy đưa đến cho em những bài học, những thông điệp gì về lẽ sống?
Hãy viết về những điều em suy ngẫm bằng văn bản hoàn chỉnh.
Khi áp suất trong máy bay giảm, mặt nạ dưỡng khí sẽ tự động rơi xuống từ trần khoang khách và trong phòng vệ sinh. Hành khách nên giữ nguyên vị trí của mình, kéo và giật mạnh mặt nạ gần nhất, đặt lên mũi và miệng thở bình thường rồi choàng dây qua đầu và siết chặt dây giữ mặt nạ.
Lưu ý: Nên đeo mặt nạ cho mình trước sau đó mới trợ giúp trẻ em hoặc khách đi cùng. Khi sự cố nghiêm trọng xảy ra, bạn chỉ có 15 giây để thở trước khi bất tỉnh.
Câu 2 (12,0 điểm)
Trong bài thơ Nghĩ về nghề, nghĩ về thơ, nghĩ… , nhà thơ Chế Lan Viên từng viết: Thơ không phải chỉ đưa ru mà còn thức tỉnh.
Em hiểu như thế nào về ý thơ trên?
Bằng trải nghiệm văn học, em hãy làm rõ cách hiểu đó qua một tác phẩm trong Chương trình Ngữ văn THCS.
HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
Câu 1: (8,0 điểm)
A. Yêu cầu về kĩ năng: Nắm vững phương pháp làm bài văn nghị luận xã hội; bố cục chặt chẽ, lí lẽ xác đáng, dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; không mắc các lỗi diễn đạt; chữ rõ, bài sạch.
B. Yêu cầu về kiến thức: Đây là một dạng đề mở, có thể trình bày suy nghĩ theo nhiều hướng, nhiều chiều. Từ việc quan sát tấm hình và những thông tin kèm theo, người viết xác định vấn đề cần giải quyết và trình bày suy nghĩ của mình về vấn đề đó một cách sâu sắc, chân thành, thuyết phục. Tuy chỉ là hình ảnh minh họa và những thông tin hướng dẫn cho hành khách đi máy bay trong trường hợp xảy ra sự cố nhưng nhìn vào bảng hướng dẫn đó, con người có thể liên tưởng đến những bài học về lẽ sống. Có thể trình bày suy nghĩ bằng nhiều cách, nhiều hình thức. Sau đây là một định hướng:
1. Thông điệp từ tấm hình và những thông tin đi kèm
Theo hướng dẫn, khi có sự cố xảy ra, mỗi người cần tự cứu mình trước ( đeo mặt nạ cho mình trước sau đó mới trợ giúp trẻ em hoặc khách đi cùng ) rồi sau đó mới tìm cách cứu người khác. Bản thân mỗi người phải sống khỏe mới giúp đỡ được người khác, phải hạnh phúc mới khiến người khác hạnh phúc.
* Có thể tìm thấy trong lời hướng dẫn trên là bài học về lẽ sống: Mỗi người hãy yêu quý bản thân mình, hãy sống vì mình và xây dựng hạnh phúc thật sự. Từ đó mới đủ cơ sở để giúp đỡ, đem lại hạnh phúc cho mọi người xung quanh.
2. Bàn luận: có thể có nhiều suy nghĩ khác nhau về vấn đề bàn luận nhưng cần lập luận thuyết phục, hợp lí. Sau đây là một số định hướng:
- Mỗi người chỉ có một cuộc đời để sống, phải biết quý trọng cuộc đời mình để thực hiện ước mơ, hoài bão, khát vọng…. Sống vì mình sẽ giúp con người tìm thấy ý nghĩa đích thực, tìm thấy hạnh phúc thật sự.
- Nếu sống vì người khác mà đánh mất chính mình thì ta cũng sẽ không thực sự có được hạnh phúc. Và khi đó, ta cũng không thể đem lại hạnh phúc cho người khác.
- Sống vì mình không đồng nghĩa với lối sống ích kỉ, vô cảm. Sống vì mình để từ đó yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ người khác nhiều hơn, sâu hơn.
3. Bài học
- Mỗi người cần nhận thức sâu sắc về giá trị của bản thân, lắng nghe tiếng nói khát vọng của chính mình để được sống thành thực với những ước mơ đó. Biết nuôi dưỡng những ước mơ, đam mê cao đẹp để làm đẹp thêm cho đời.
- Biết san sẻ niềm vui, hạnh phúc của mình cho người khác. Sống yêu thương, tránh lối sống ích kỉ, vô tâm.
Câu 2 (12,0 điểm)
A. Yêu cầu về kĩ năng : Nắm vững phương pháp làm bài văn nghị luận về một ý kiến bàn về văn học, bố cục mạch lạc, lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục; không mắc lỗi diễn đạt; chữ viết cẩn thận, bài làm sạch sẽ.
B. Yêu cầu về kiến thức: Kết hợp kiến thức lí luận văn học và những hiểu biết cụ thể về tác giả văn học, tác phẩm văn học để kiến giải, trình bày ý kiến của bản thân về một vấn đề lí luận văn học. Sau đây là một số gợi ý:
1. Giải thích
- Đưa ra là nói đến sự vỗ về, là nhịp điệu,… Nói rộng ra là cảm xúc, tình cảm, là nhịp điệu và làm nhạc điệu của thơ. Đây là đặc trưng cơ bản nhất, là cái gốc của thơ ca.
- Thức tỉnh là đánh động, tác động đến tâm hồn, trí tuệ, nhận thức,… làm cho con người tỉnh ra, nhận ra lẽ phải, những thông điệp sâu xa về cuộc sống. Nói rộng ra là chất trí tuệ, suy tưởng, triết lí, tính tư tưởng của thơ ca.
* Ý kiến của nhà thơ Chế Lan Viên đã nhấn mạnh chức năng nhận thức của thơ ca. Mặc dù đặc trưng của thơ là “trữ tình”, là thể hiện tình cảm, những rung động tâm hồn nhưng thơ có sức tác động lớn về trí tuệ, tư tưởng. Từ đó tạo nên tính trí tuệ, chất triết lí, tư tưởng sâu sắc, làm nên sức hấp dẫn to lớn của thơ.
2. Phân tích một tác phẩm đã học trong Chương trình
Người viết cần chọn phân tích một tác phẩm thơ đã được học trong Chương trình Ngữ văn THCS để làm rõ nhận định và chỉ rõ tác phẩm thơ đó thể hiện tình cảm, cảm xúc như thế nào của nhân vật trữ tình. Cần chú ý đặt trọng tâm bài viết ở vế sau: nhấn mạnh tính tư tưởng triết lí, thông điệp sâu sắc mà bài thơ mang lại, để giúp con người nhận thức và tự nhận thức.
Qua tác phẩm đó, chứng minh được:
- Bài thơ chứa đựng tình cảm, cảm xúc, những rung động sâu xa của nhân vật trữ tình.
- Bài thơ cũng thức tỉnh con người, hướng người đọc đến những thông điệp sâu sắc về cuộc sống.
* Đánh giá chung: Bài thơ có sự hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa rung động và tư tưởng. Điều nay làm nên giá trị cốt lõi, lâu bền của tác phẩm. Đó cũng là tài năng của người nghệ sĩ.
Lưu ý: Bài làm cần có sự độc đáo, sáng tạo.
ThS. Tôn Nữ Quỳnh My
(Theo báo Văn học và Tuổi trẻ, số 547, tháng 4 năm 2024)
Tham khảo những bài viết liên quan:
HSG: Bài viết tham khảo cho đề học sinh giỏi Tỉnh lớp 9 năm 2023 – 2024 của Sở GD & ĐT Hà Tĩnh
Giải thích nhận định trong một số đề thi học sinh giỏi
Học sinh giỏi quốc gia mở bài như thế nào?
Xem thêm:
- Lớp văn cô Ngọc Anh trực tiếp giảng dạy tại Hà Nội: Tìm hiểu thêm
- Tham khảo sách Chuyên đề Lí luận văn học phiên bản 2024: Tủ sách Thích Văn học
- Tham khảo bộ tài liệu độc quyền của Thích Văn học siêu hot: Tài liệu
- Đón xem các bài viết mới nhất trên fanpage FB:Thích Văn Học
